Depresja

Depresja to zaburzenie nastroju, które powoduje uporczywe uczucie smutku i utratę zainteresowania rzeczami i czynnościami, które kiedyś sprawiały ci przyjemność. Może również powodować trudności z myśleniem, pamięcią, jedzeniem i snem.

To normalne, że odczuwamy smutek lub żal z powodu trudnych sytuacji życiowych, takich jak utrata pracy lub rozwód. Depresja różni się jednak tym, że utrzymuje się praktycznie codziennie przez co najmniej dwa tygodnie i obejmuje również inne objawy niż sam smutek.

Bez leczenia depresja może się pogłębiać i trwać coraz dłużej. W ciężkich przypadkach może prowadzić do samookaleczenia lub śmierci w wyniku samobójstwa. Dobrą wiadomością jest to, że leczenie może być bardzo skuteczne w łagodzeniu objawów.

Jakie są rodzaje depresji?

Kryteria Diagnostyczne Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, wydanie piąte (DSM-5) klasyfikuje zaburzenia depresyjne jako następujące:

1. Depresja kliniczna (duże zaburzenie depresyjne):

Diagnoza dużego zaburzenia depresyjnego oznacza, że przez większość dni przez co najmniej dwa tygodnie odczuwasz smutek, przygnębienie lub poczucie bezwartościowości, a także inne objawy, takie jak problemy ze snem, utrata zainteresowania aktywnościami lub zmiana apetytu. Jest to najcięższa forma depresji i jedna z najczęściej występujących.

2. Uporczywe zaburzenie depresyjne (PDD):

Uporczywe zaburzenie depresyjne to łagodna lub umiarkowana depresja, która utrzymuje się przez co najmniej dwa lata. Objawy są mniej nasilone niż w przypadku dużych zaburzeń depresyjnych. Pracownicy służby zdrowia zwykli nazywać PDD dystymią.

3. Zaburzenie dysregulacji nastroju (DMDD): DMDD powoduje przewlekłą, intensywną drażliwość i częste wybuchy złości u dzieci. Objawy zwykle pojawiają się w wieku 10 lat.
4. Przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne (PMDD):

W przypadku PMDD występują objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) wraz z objawami nastroju, takimi jak skrajna drażliwość, lęk lub depresja. Objawy te ustępują w ciągu kilku dni po rozpoczęciu miesiączki, ale mogą być na tyle poważne, że przeszkadzają w życiu.

5. Zaburzenia depresyjne spowodowane inną chorobą:

Wiele schorzeń może powodować zmiany w organizmie, które wywołują depresję. Przykłady obejmują niedoczynność tarczycy, choroby serca, chorobę Parkinsona i raka. Jeśli jesteś w stanie wyleczyć chorobę podstawową, depresja zwykle również ulega poprawie.

Istnieją również specyficzne formy poważnych zaburzeń depresyjnych, w tym:

1. Sezonowe zaburzenie afektywne (depresja sezonowa):

Jest to forma poważnych zaburzeń depresyjnych, które zwykle pojawiają się jesienią i zimą, a ustępują wiosną i latem.

2. Depresja prenatalna i depresja poporodowa:

Depresja prenatalna to depresja, która pojawia się w czasie ciąży. Depresja poporodowa to depresja, która rozwija się w ciągu czterech tygodni po urodzeniu dziecka. DSM określa ją jako “duże zaburzenie depresyjne (MDD) z początkiem w okresie okołoporodowym”.

3. Depresja atypowa:

Objawy tego stanu, znanego również jako duże zaburzenie depresyjne z cechami atypowymi, różnią się nieznacznie od “typowej” depresji. Główną różnicą jest tymczasowa poprawa nastroju w odpowiedzi na pozytywne wydarzenia (reaktywność nastroju). Inne kluczowe objawy obejmują zwiększony apetyt i wrażliwość na odrzucenie.

4. Osoby z chorobą afektywną dwubiegunową również doświadczają epizodów depresji oprócz epizodów maniakalnych lub hipomaniakalnych.

Kogo dotyka depresja?

Depresja może dotknąć każdego – w tym dzieci i dorosłych. Kobiety i osoby przypisane do płci żeńskiej przy urodzeniu są bardziej narażone na depresję niż mężczyźni i osoby przypisane do płci męskiej przy urodzeniu.

Występowanie pewnych czynników ryzyka zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia depresji. Na przykład, następujące stany chorobowe są związane z wyższymi wskaźnikami depresji:

• choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera i choroba Parkinsona,
• udar mózgu,
• stwardnienie rozsiane,
• zaburzenia napadowe,
• rak,
• zwyrodnienie plamki żółtej,
• przewlekły ból.

Jak powszechna jest depresja?

Na depresję cierpi dziś około 350 mln ludzi, z czego w Polsce aż 1,5 mln. Zajmuje ona 4 miejsce wśród najbardziej powszechnych chorób, zaraz po anemii, bólach kręgosłupa i chorobach płuc.

Naukowcy uważają jednak, że szacunki te są niższe niż rzeczywistość, ponieważ wiele osób nie szuka pomocy medycznej w związku z objawami depresji i nie otrzymuje diagnozy.

Jakie są objawy depresji?

Objawy depresji mogą się nieznacznie różnić w zależności od jej rodzaju i mogą wahać się od łagodnych do ciężkich. Obejmują one:

• uczucie dużego smutku, beznadziei lub zmartwienia. dzieci i młodzież z depresją mogą być raczej rozdrażnione niż smutne,
• brak radości z rzeczy, które kiedyś przynosiły radość,
• łatwe popadanie w irytację lub frustrację,
• jedzenie zbyt dużo lub zbyt mało, co może skutkować przyrostem lub utratą masy ciała,
• problemy ze snem (bezsenność) lub nadmierna ilość snu (hipersomnia),
• niski poziom energii lub zmęczenie,
• trudności z koncentracją, podejmowaniem decyzji lub zapamiętywaniem,
• doświadczanie dolegliwości fizycznych, takich jak ból głowy, ból brzucha lub zaburzenia seksualne,
• myśli o samookaleczeniu lub samobójstwie.

Co powoduje depresję?

Naukowcy nie znają dokładnej przyczyny depresji. Uważają, że do jej rozwoju przyczynia się kilka czynników, w tym:

1. Chemia mózgu: Brak równowagi neuroprzekaźników, w tym serotoniny i dopaminy, przyczynia się do rozwoju depresji.
2. Genetyka: Jeśli masz krewnego pierwszego stopnia (biologicznego rodzica lub rodzeństwo) cierpiącego na depresję, prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby jest około trzy razy większe niż w populacji ogólnej. Można jednak mieć depresję bez historii rodzinnej.
3. Stresujące wydarzenia życiowe: Trudne doświadczenia, takie jak śmierć bliskiej osoby, trauma, rozwód, izolacja i brak wsparcia, mogą wywołać depresję.
4. Choroby: Przewlekły ból i choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, mogą prowadzić do depresji.
5. Leki: Niektóre leki mogą powodować depresję jako efekt uboczny. Używanie substancji, w tym alkoholu, może również powodować depresję lub ją pogarszać.

Jak diagnozuje się depresję?

Pracownicy służby zdrowia diagnozują depresję na podstawie dokładnego zrozumienia objawów, historii medycznej i historii zdrowia psychicznego. Mogą oni zdiagnozować określony rodzaj depresji, taki jak sezonowe zaburzenie afektywne lub depresja poporodowa, w oparciu o kontekst objawów.

Aby otrzymać diagnozę depresji, musisz mieć pięć objawów depresji codziennie, prawie przez cały dzień, przez co najmniej dwa tygodnie. Lekarz prowadzący może zlecić wykonanie badań medycznych, takich jak badania krwi, aby sprawdzić, czy przyczyną objawów depresji nie są inne schorzenia.

Jak leczy się depresję?

Depresja jest jedną z najbardziej uleczalnych chorób psychicznych. Około 80% do 90% osób z depresją, które szukają leczenia, ostatecznie dobrze reaguje na leczenie.

Opcje leczenia obejmują:

1. Psychoterapia: Psychoterapia (terapia rozmową) polega na rozmowie ze specjalistą ds. zdrowia psychicznego. Terapeuta pomaga zidentyfikować i zmienić niezdrowe emocje, myśli i zachowania. Istnieje wiele rodzajów psychoterapii. Czasami wystarczy krótka terapia, inne osoby kontynuują terapię przez kilka miesięcy lub lat.
2. Leki: Leki na receptę zwane lekami przeciwdepresyjnymi mogą pomóc zmienić chemię mózgu, która powoduje depresję. Istnieje kilka różnych rodzajów leków przeciwdepresyjnych, a znalezienie najlepszego dla siebie może zająć trochę czasu. Niektóre leki przeciwdepresyjne mają skutki uboczne, które często ustępują z czasem. Jeśli tak się nie stanie, porozmawiaj ze swoim lekarzem. Być może inny lek będzie dla ciebie lepszy.
3. Medycyna uzupełniająca: Obejmuje to leczenie, które można otrzymać wraz z tradycyjną medycyną zachodnią. Osoby z łagodną depresją lub utrzymującymi się objawami mogą poprawić swoje samopoczucie dzięki terapiom takim jak akupunktura, masaż, hipnoza i biofeedback.
4. Terapia stymulacji mózgu: Terapia stymulacji mózgu może pomóc osobom cierpiącym na ciężką depresję lub depresję z psychozą. Rodzaje terapii stymulacji mózgu obejmują terapię elektrowstrząsową (ECT), przezczaszkową stymulację magnetyczną (TMS) i stymulację nerwu błędnego (VNS).

Istnieją również działania, które można podjąć w domu w celu złagodzenia objawów depresji, w tym:

• regularne ćwiczenia fizyczne,
• wysypianie się (nie za mało lub za dużo),
• zdrowa dieta,
• unikanie alkoholu, który jest depresantem,
• spędzanie czasu z bliskimi osobami.

Czy mogę zapobiec depresji?

Nie zawsze można zapobiec depresji, ale można zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia poprzez:

1. Utrzymywanie zdrowej rutyny snu.
2. Zarządzanie stresem za pomocą zdrowych mechanizmów radzenia sobie.
3. Regularne dbanie o siebie, takie jak ćwiczenia, medytacja i joga.

Jeśli już wcześniej cierpiałeś na depresję, możesz być bardziej narażony na jej ponowne wystąpienie. W przypadku wystąpienia objawów depresji należy jak najszybciej uzyskać pomoc.

Jakie są prognozy dotyczące depresji?

Rokowania (perspektywy) depresji różnią się w zależności od pewnych czynników, w tym:

1. Jej nasilenia i rodzaju.
2. Czy jest tymczasowa czy długotrwała.
3. Jeśli jest leczona lub nieleczona.
4. Występowanie współwystępujących schorzeń, takich jak inne zaburzenia nastroju, schorzenia medyczne lub zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych.

Dzięki odpowiedniej diagnozie i leczeniu zdecydowana większość osób cierpiących na depresję prowadzi zdrowe, satysfakcjonujące życie. Depresja może jednak powrócić po zakończeniu leczenia, dlatego ważne jest, aby szukać pomocy medycznej, gdy tylko objawy ponownie się pojawią.

Bez leczenia depresja może:

1. Pogorszyć się.
2. Zwiększyć ryzyko wystąpienia innych schorzeń, takich jak demencja.
3. Prowadzić do pogorszenia istniejących schorzeń, takich jak cukrzyca lub przewlekły ból.
4. Doprowadzić do samookaleczenia lub śmierci.

Kiedy powinienem skontaktować się z lekarzem w sprawie depresji?

Jeśli masz objawy depresji, skontaktuj się z lekarzem lub specjalistą ds. zdrowia psychicznego. Mogą oni postawić dokładną diagnozę i zasugerować opcje leczenia.

Depresja jest powszechną chorobą, która dotyka miliony ludzi każdego roku. Każdy może doświadczyć depresji – nawet jeśli wydaje się, że nie ma ku temu powodu. Dobra wiadomość jest taka, że depresję można leczyć. Jeśli masz objawy depresji, porozmawiaj ze swoim lekarzem. Im szybciej uzyskasz pomoc, tym szybciej poczujesz się lepiej.