Stres – jak sobie z nim poradzić?

Każdy człowiek doświadcza w swoim życiu stresu. Stres towarzyszy nam bardzo często, szczególnie gdy znajdujemy się w tak trudnej sytuacji, jaką jest na przykład pandemia. Skoro regularnie mierzymy się ze stresem, warto poznać tę emocję i nauczyć się dobrych technik radzenia sobie z nią. W sytuacji kryzysowej lub gdy stres negatywnie wpływa na nasze życie i nie radzimy sobie z nim, warto skorzystać z psychoterapii.

Czym jest stres?

Stres to zespół reakcji psychicznych i fizjologicznych zachodzących w naszym ciele, wywołanych przez bodźce nazywane stresorami. Wyróżniamy dwa rodzaje stresu – krótkotrwały i długotrwały. Ten pierwszy jest szybką reakcją naszego organizmu na wydarzenie, które odbieramy jako potencjalne zagrożenie. To może być na przykład egzamin, ważne spotkanie z klientem, randka lub przejście na ulicy obok groźnie wyglądającej osoby. Stres długotrwały towarzyszy nam przez pewien okres i nawet jeśli jest on niewielki, to ma duży wpływ na nasze funkcjonowanie. Mogą go wywoływać na przykład trudne sytuacje w rodzinie, przewlekła choroba dziecka lub stale wywierana na nas presja. Koncepcja Lazarusa i Folkman mówi, że stres to dynamiczna relacja pomiędzy człowiekiem a danymi okolicznościami, do których próbuje się przystosować. Ocena okoliczności jako stresujących wynika z subiektywnych odczuć danej osoby. Właśnie ten mało obiektywny charakter stresu sprawia, że czasami słyszymy „jak można się przejmować takimi rzeczami”? Należy więc pamiętać, że każdy ma prawo do odczuwania w indywidualny sposób spotykających go sytuacji. Na przykład dzieci nie doświadczyły nigdy dużych problemów dorosłych, więc na swoje trudności mogą reagować tak samo mocno, jak ich rodzice w przypadku utraty pracy. Mają inną skalę problemów. Maluchy mierzą się z takimi trudnościami, jak odnajdywanie się po raz pierwszy w grupie rówieśniczej. Jeśli dziecko reaguje dużym stresem na kontakty z innymi i nie wiemy, jak mu pomóc, to warto zwrócić uwagę na Trening Umiejętności Społecznych.

Jakie są objawy stresu?

W psychologii rozpoznaje się reakcję walcz lub uciekaj. W przeszłości stres był nam potrzebny do przetrwania. Wyobraź sobie, że na Twojej drodze stanął ogromny niedźwiedź. W tym momencie do Twojego mózgu dociera bodziec stresowy i tam zostaje podjęta decyzja o wydzieleniu adrenaliny, która w nagłych momentach wysokiego napięcia jest pierwszym aktywowanym hormonem. Dzięki niej organizm przygotowuje się do walki lub ucieczki poprzez szybsze oddychanie,  wzmożoną pracę serca, wzrost siły, podniesienie poziomu glukozy we krwi, rozszerzenie źrenic. Wszystkie te zabiegi mają zwiększyć nasze szanse w przypadku zagrożenia, niezależnie od tego czy wybierzemy walkę, czy ucieczkę. Wyobraź sobie, że do dziś nasz organizm reaguje dokładnie tak samo, tylko zamiast niedźwiedzia na naszej drodze staje na przykład szef i szereg uruchamianych automatycznie w naszym ciele reakcji odczuwamy jako stres. Gdy sytuacja odbierana przez nas jako zagrażająca minie w przeciągu kilku minut, nasz organizm wraca do normy i skutki stresu mijają bez większych szkód dla naszego zdrowia. Jeśli jednak stres trwa i towarzyszy nam kilka dni albo tygodni, w naszym ciele wydziela się również słynny kortyzol, który ma podobne działanie do adrenaliny, a przy tym obniża również na przykład sprawność naszego układu odpornościowego. Mówi się, że stres chroniczny jest bardziej niebezpieczny niż krótkotrwały, dlatego właśnie, że zmiany w naszym organizmie się utrzymują i nie wygaszają, wywierając większy wpływ na zdrowie.

Stras – jak sobie z nim radzić?

Dobra wiadomość jest taka, że dzięki świadomości reakcji walcz lub uciekaj możemy się na chwilę zatrzymać i przypomnieć sobie, że nie jesteśmy w sytuacji realnego zagrożenia życia. Jest szansa, że to samo w sobie zredukuje nasz stres. Pamiętajmy też, że w sytuacjach krótkotrwałego napięcia stres może być dla nas pomocny. Ułatwia nam zorientowanie się, w jakiej sytuacji jesteśmy, zwiększa naszą czujność i czas reakcji. W przypadku stresu długotrwałego warto zastosować różne sposoby, które mogą nam pomóc. Korzystnie jest wypróbować kilka technik i znaleźć te najbardziej nam odpowiadające, żebyśmy w momentach długotrwałego napięcia śmiało po nie sięgali. Narzędzia, które teraz wymienię mogą nam pomóc również na co dzień, budując naszą odporność na stres.

1. Aktywność fizyczna – nie trzeba od razu biegać na długie dystanse. Spacer lub taniec również są formą ruchu i naprawdę mogą przynieść korzystne efekty poprzez rozładowanie napięcia.
2. Zdrowa, zbilansowana dieta – mikrobiota, czyli bakterie znajdujące się w naszych jelitach, ma swój udział w naszym zdrowiu psychicznym i warto o nią dbać.
3. Techniki relaksacyjne i oddechowe – poprzez regularne ćwiczenia rozluźniające i kontrolę oddechu możemy zwiększyć nasze kompetencje w radzeniu sobie ze stresem.
4. Dziennik wdzięczności – wypisanie każdego dnia kilku rzeczy, za które jesteśmy wdzięczni, może sprzyjać redukcji napięcia.
5. Nauka zmiany punktów koncentracji – możemy modelować nasze myśli i w przypadku przewidywania trudnych sytuacji, kierować je na teraźniejszość lub pozytywne sprawy. Pamiętajmy, że nasz mózg nie odróżnia wyobrażonego zagrożenia od tego rzeczywistego.
6. Konsultacja z psychologiem, psychoterapia – jeśli chcemy nauczyć się lepiej zarządzać stresem, warto udać się po pomoc, szczególnie gdy z powodu bardzo trudnej sytuacji doskwiera nam chroniczny stres lub gdy utrudnia on nasze funkcjonowanie. Skuteczna psychoterapia znacznie poprawi naszą umiejętność radzenia sobie z napięciem.

W przypadku nerwicy lękowej, obecnie nazywanej lękiem uogólnionym, zdecydowanie warto podjąć leczenie, które rozpoczyna się postawieniem diagnozy psychologicznej. Jeśli cierpisz na natrętne myśli, często towarzyszy Ci silny lęk, nie czekaj i zwróć się do specjalisty.

Jak nie stresować się stresem?

Często, gdy pojawia się u nas stres odbieramy to negatywnie i zaczynamy zamartwiać się nim. Stresujemy się tym, że się zestresowaliśmy, co nie pomaga nam odzyskać równowagi. Jako społeczeństwo zaczęliśmy w pewnym momencie wartościować nasze emocje, podczas gdy każda z nich jest potrzebna i ważna. Jeśli nie potrafimy zaakceptować trudnych emocji, warto zwrócić się po pomoc do specjalisty. Nie trzeba czekać na koniec pandemii, w naszym Centrum NOWA można skorzystać z psychoterapii online.  Stres nas ostrzega, pokazuje nam, że sytuacja w której jesteśmy nam nie odpowiada, a w pewnych przypadkach nawet mobilizuje. Każdy człowiek czasami się stresuje i jest to normalna reakcja organizmu. Warto uczyć się radzenia sobie z tym uczuciem, jednak zupełny brak odczuwania napięcia nie jest możliwy. Bardzo korzystna w tym zakresie jest nauka uważnej obserwacji emocji. Możemy wyobrazić sobie nasz umysł jako niebo, a pojawiające się uczucia i myśli jako chmury, które przez nie przelatują. Żadne uczucie nie trwa wiecznie. Starajmy się nie oceniać naszych emocji, nie wartościować ich. Bądźmy dla siebie wyrozumiali.