Psychologia naukowa a potoczna

Głównym celem psychologii naukowej jest zrozumienie ludzkich zachowań. Zajmuje się ona ich opisem, wyjaśnieniem i przewidywaniem. Nie można jednak patrzeć na konkretne zachowanie w oderwaniu od kontekstu społecznego i szeroko rozumianych warunków towarzyszących danemu zachowaniu. Należy również przyjrzeć się wewnętrznym mechanizmom, które doprowadzają nas do konkretnej reakcji. Psychologia naukowa posługuje się skrupulatnie zaplanowanymi badaniami. Możemy również doświadczyć jej wnikliwości w trakcie psychoterapii indywidualnej lub terapii dla par.

Istotę tego, w jaki sposób psycholodzy naukowi dążą do poznania człowieka najłatwiej zrozumieć na podstawie konkretnego przykładu. Wyobraźmy więc sobie mężczyznę, który stoi na korytarzu w trakcie przerwy między wykładami. Podchodzi do niego koleżanka ze studiów i pyta czy mógłby jej przesłać notatki z poprzednich zajęć, ponieważ nie mogła na nie przyjść. Mężczyźnie zaczynają pocić się dłonie, odpowiada drżącym głosem i wydaje się mieć trudność w zbudowaniu logicznego zdania. W psychologii potocznej, byłoby możliwe wyciągnięcie w tym momencie wniosku, że owa koleżanka bardzo się podoba danemu mężczyźnie. Jednak poruszając się w obszarze psychologii naukowej, należy odpowiedzieć sobie na szereg pytań.

Należy dojść do tego, czy ten student zachowuje się tak często czy rzadko? Czy zachowuje się tak wobec każdej osoby czy tylko tej jednej? Czy inni zachowują się tak wobec tej studentki? Jak widać spojrzenie na daną sytuację z tych trzech różnych płaszczyzn otwiera przed nami szereg możliwych powodów danego zachowania. Przyczyna danego zachowania może być zupełnie inna w sytuacji w której mężczyzna zachowuje się tak za każdym razem, kiedy wchodzi w interakcję z kimś, kogo dobrze nie zna niż w momencie, w którym potliwość dłoni i drżenie głosu pojawiają się tylko przy rozmowie z tą konkretną studentką. Jest też taka możliwość, że ten zbiór zachowań występuje jedynie w trakcie rozmów z kobietami. Kolejną opcją jest to, że ten student zachował się tak po raz pierwszy w tego typu sytuacji i jest to związane z jakimś jednorazowym wydarzeniem w jego życiu. Czy w momencie, w którym ta sama studentka następnego dnia zwróci się do niego z podobną prośbą, zareaguje on tak samo czy inaczej?

Co się stanie, jeśli zmienimy warunki. Ta sama kobieta podejdzie do tego samego mężczyzny z pytaniem o notatki z tego samego przedmiotu, ale w bibliotece, w której nikt inny nie może usłyszeć ich rozmowy? Czy wówczas mężczyzna zachowa się tak samo czy może zupełnie inaczej? Czy gdyby ta rozmowa odbyła się przez telefon, to mężczyźnie również spociłyby się dłonie? Czy znaczenie ma to, jak bardzo atrakcyjna jest ta kobieta w oczach mężczyzny czy może raczej to, jak dobrze ją zna? Równie istotnym aspektem jest to, jak inni studenci zachowują się wobec tej kobiety? Czy wykreowany mężczyzna, to jedyna osoba, której drży głos w trakcie rozmowy z tą studentką?

Cechy psychologii naukowej

Psychologia naukowa przygląda się ludzkim zachowaniom bardzo skrupulatnie. Charakteryzuje ją wnikliwa analiza oraz szeroka perspektywa. Wykorzystuje ona wszelkie możliwe badania, aby jak najtrafniej móc określić naturę naszych zachowań. Nie wystarczą jej jednostkowe przypadki i uogólnienia.

W psychologii naukowej, aby poprzeć jakąś hipotezę, należy uzyskać dowody, wynikające z poprawnie przeprowadzonych badań. Fakty. Poznanie człowieka poprzez psychologię naukową, jest bardzo dalekie od pochopnych wniosków wyciąganych na podstawie jednego, konkretnego przykładu. Czy moglibyśmy powiedzieć teraz, że młodzi mężczyźnie stresują się w trakcie rozmów z nieznanymi im kobietami? Nie, ponieważ nie zbadaliśmy wystarczającej ilości osób, aby rozszerzać taką tezę na całe społeczeństwo. W dodatku nie znamy konkretnych przyczyn kierujących danym mężczyzną.

W taki właśnie sposób psychologia naukowa patrzy na ludzkie zachowania. Dąży ona do poznania człowieka, ale na drodze szczegółowej analizy, zbierania danych, poszukiwania dowodów, ustalania faktów, stawiania pytań dobrej jakości. Wyciąganie pochopnych wniosków na podstawie jednego wydarzenia, dowody anegdotyczne są psychologią potoczną. Nie należy przywiązywać się do wniosków wyciągniętych w taki sposób.