Zapisy telefoniczne:

  • Poniedziałek-piątek: 11:00-19:00

Ortoreksja – kiedy zdrowe odżywianie zaczyna być obsesją

W dobie dzisiejszych trendów na zgrabną sylwetkę i zdrowy tryb życia coraz więcej osób decyduje się na przejście na dietę i rozpoczęcie aktywności fizycznej. W internecie roi się od coraz to nowszych diet cudów, alternatyw dla niezdrowego jedzenia i wyczerpujących planów treningowych, które gwarantują jeszcze szybszą transformację ciała. Coś, co wczoraj było uznawane za zdrowe, dzisiaj może być okrzyknięte kolejnym elementem diety, z której należy natychmiast zrezygnować. Co więcej, rzadko kiedy nowinki na portalach społecznościowych poparte są badaniami, a w ferworze nowo poznanej, szokującej wiadomości jest ona rozprzestrzeniana z prędkością światła. Trudno jest odnaleźć się w rzeczywistości, w której większość składników diety jest uznawana za niezdrową i szkodliwą, przez co łatwo jest popaść w obsesję na temat zdrowego odżywiania.

Czym jest ortoreksja?

Ortoreksja jest stosunkowo nowym zaburzeniem odżywiania, które polega na obsesji spożywania jedynie zdrowego jedzenia, co skutkuje znacznym ograniczeniem diety. Zaburzenie po raz pierwszy zostało opisane w 1997 roku przez lekarza Stevena Bratmana, który cierpiał na ostrą alergię. Rodzina Bratmana, gdy ten był dzieckiem, zaczęła znacznie ograniczać jego elementy diety z obawy przed wystąpieniem reakcji alergicznej. Lekarz w dorosłym życiu zauważył u siebie lęk przed nowymi, potencjalnie szkodliwymi produktami, trzymał ścisłą, rygorystyczną dietę a jego obsesja powoli się rozwijała. Z czasem zaczął zauważać podobne zachowania u swoich pacjentów, więc po dokładnych obserwacjach stworzył nową jednostkę chorobową – ortorexia nervosa.

Objawy ortoreksji

Ortoreksja zazwyczaj zaczyna się niewinnie, dlatego tak trudno zdiagnozować ją we wczesnym stadium. Początki zaburzenia dla osoby trzeciej nie wyglądają jak zachowania chorobliwe. Początkiem jest zazwyczaj chęć poprawy stanu zdrowia, zrzucenie paru kilogramów lub zalecenia lekarskie związane z ograniczeniem konkretnych produktów. Podejrzewa się, że ortoreksja częściej występuje u osób uprawiających sport, z ograniczoną dietą (wegetarianie, weganie, frutarianie) i ceniących sobie szczupłą sylwetkę. Czynnikami predysponującymi do zaburzenia są: zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, hipochondria i fobie, nieprawidłowy stosunek do jedzenia oraz wyższy wskaźnik BMI. Osoby cierpiące na ortoreksję zazwyczaj są perfekcjonistami, dlatego dążą do jak najzdrowszej, idealnej diety.

Objawy ortoreksji u każdego mogą wyglądać inaczej, szczególnie, że  zaburzenie ma charakter etapowy. Początkowo osoba chora usuwa z diety kilka produktów, z czasem coraz więcej zostaje wpisanych do “listy zakazanych”. Nasila się aktywność fizyczna, jeśli występowała ona wcześniej, osoba chora zaczyna tworzyć zasady spożywanych przez nią posiłków, przywiązuje wielką wagę do tego co się w nich znajduje i jak zostały one zrobione. Unika jedzenia w restauracjach i w domach innych osób, ponieważ nie ma kontroli nad przygotowaniem posiłku. Osoba cierpiąca na ortoreksję znacznie bardziej ceni jakość posiłku niż przyjemność z niego płynącą.

Ograniczenia żywieniowe prowadzą do izolacji społecznej, gdyż narażanie się na konieczność spożycia posiłku nieznanego pochodzenia  jest dla ortorektyków niezwykle stresujące. Za nieprzestrzeganie zasad, osoby chore mogą wyznaczać sobie kary spowodowane poczuciem winy, np. w postaci “detoksu” lub głodówek. Zaawansowana ortoreksja prowadzi do niedożywienia, anemii, osłabienia organizmu, a u kobiet do zatrzymania miesiączki.

Ortoreksja na tle innych zaburzeń odżywiania

Cechą wspólną zaburzeń odżywiania jest chorobliwa obsesja na punkcie jedzenia. Ortoreksja i anoreksja mogą wyglądać dla osoby trzeciej podobnie, jednak różni je między innymi:

  • motywacja – u ortorektyków motywacją może, ale nie musi być spadek masy ciała. Główną siłą napędową zaburzenia jest potrzeba zdrowej i “czystej” diety u podstawy której leży lęk przed niezdrową żywnością i potencjalnie chorobą. W przypadku anoreksji spadek masy ciała jest przewodnią motywacją, najczęściej spowodowaną niskim poczuciem własnej wartości i wzmożoną samokrytyką.
  • ilość a jakość – o ile zasady dotyczące żywności występują w obu zaburzeniach, to w przypadku ortoreksji bardziej liczy się jakość jedzenia niż jego ilość. W przypadku anoreksji duże porcje jedzenia będą wywoływać lęk.
  • płeć – na anoreksję chorują głównie kobiety, w przypadku ortoreksji chorują obie płcie w równym stopniu. Niektóre badania sugerują nawet, że ortoreksja może dotykać częściej mężczyzn niż kobiety.

Do zaburzeń odżywiania zaliczamy także bulimię oraz kompulsywne jedzenie. Aby dowiedzieć się więcej przeczytaj kompulsywne jedzenie – trzecie, mało znane zaburzenie odżywiania. Mniej znanym zaburzeniem jest również bigoreksja objawiająca się obsesją na punkcie wielkości mięśni. Osoby na nią cierpiące przetrenowują się i często korzystają z odżywek i niebezpiecznych sterydów, ciągle uważając, że są za chudzi.

Leczenie ortoreksji

Leczenie ortoreksji jest najbardziej skuteczne przy współpracy psychoterapeuty i dietetyka. Dietetyk pomoże ułożyć zdrową dietę w taki sposób, aby uzupełnić wszelkie braki w organizmie, terapeuta zaś pomoże zaakceptować swoją sylwetkę i  zapanować nad potrzebą kontroli. Psychoterapia jest kluczowa w leczeniu ortoreksji, ponieważ pomoże dotrzeć do źródła problemu, którego osoba cierpiąca na ortoreksję może nawet nie być świadoma. Psychoterapia online jest równie skuteczna.

Centrum NOWA – psychoterapia online, indywidualna Warszawa | Trening Umiejętności Społecznych, Psychoterpia indywidualna Warszawa

realizacja: estinet.pl

Centrum Terapii Centrum Nowa

Wilcza 66/68 lok.3,
00-679 Warszawa Śródmieście

+48 505 300 545
biuro@centrumnowa.pl

Czynne od 8:00 do 21:00.
Od poniedziałku do piątku