Wszyscy chcemy zrobić dobre pierwsze wrażenie, szczególnie gdy cenimy sobie opinię danej osoby i spotykamy ją pierwszy raz. Na rozmowę o pracę ubieramy się elegancko i schludnie, utrzymujemy dobrą postawę, mówimy powoli i z dbałością o wokabularz. W skrócie, robimy wszystko, aby pokazać się z jak najlepszej strony aby uzyskać zainteresowanie i przychylność osób rekrutujących. Co gdybyśmy zaniechali wszystkich tych starań? Czy odbiór naszej osoby byłby inny?

Dążenie do uproszczeń

Nasz mózg dąży do uproszczenia otaczającego nas świata, co pozwala na szybsze podejmowanie decyzji i reagowanie w potencjalnie zagrażających nam warunkach – dlatego szufladkowanie innych jest dla nas wygodne i naturalne. Jest to pozostałość po naszych przodkach, którzy musieli szybko oceniać sytuację, aby stwierdzić, czy nic nie zagrażało ich życiu. Z tego samego powodu potrafimy szybko ocenić emocję widniejącą na twarzy naszego rozmówcy, ponieważ pozwala to na szybką ocenę, czy druga osoba jest zła, co mogłoby wskazywać na zbliżający się atak.

Pierwsze wrażenie – co składa się na jego efekt?

Pierwsze wrażenie trwa od kilku do kilkunastu sekund, podczas których oceniamy wygląd, gesty, mowę ciała, mimikę twarzy oraz nawet zapach naszego rozmówcy. Dlaczego zwracamy na to wszystko uwagę? Ponieważ słowa stanowią jedynie 7% naszej komunikacji, reszta to komunikacja niewerbalna. Informacje uzyskane dzięki komunikatom niewerbalnym pozwalają nam ocenić jakie intencje ma rozmówca, w jakim jest nastroju, jakie ma oczekiwania względem nas oraz jaką ma samoocenę i cechy temperamentu.

Na efekt pierwszego wrażenia składa się wiele różnych zjawisk psychologicznych. Interesujące i znaczące są efekt aureoli oraz efekt Golema.

Efekt aureoli to tendencja do automatycznego przypisywania pozytywnych lub negatywnych cech osobowości na podstawie pierwszego wrażenia. Efekt aureoli powoduje, że do atrakcyjnych osób przypisuje się pozytywne cechy osobowości, a do mniej atrakcyjnych negatywne. Ładne osoby mogą sprawiać wrażenie dobrych i mądrych, a brzydsze wręcz odwrotnie.

Efekt Golema zaś polega na tym, że w określonych sytuacjach, pod wpływem czyichś negatywnych oczekiwań, zaczynamy się zachowywać w sposób, który będzie te oczekiwania potwierdzać. Nazwa Golem pochodzi od żydowskich podań ludowych i oznacza istotę podobną do człowieka, jednak ulepiony jest z gliny oraz pozbawiony intelektu, mowy i duszy.

Wiele wyjaśnia również teoria Heidera skupiająca się sposobie doszukiwania się związków przyczynowo-skutkowych związanych ze swoim lub cudzym zachowaniem. Według Heidera lubimy ludzi podobnych do nas samych, których często spotykamy, którym wyświadczaliśmy kiedyś przysługę oraz którzy lubią nas. Opierając się o tę teorię można wynieść prosty wniosek – lubimy siebie, dlatego gdy ktoś jest do nas podobny, to wzbudza on naszą sympatię. Belgijski psycholog Jozef Nuttin udowodnił nawet, że lubimy siebie do tego stopnia, że litera rozpoczynająca nasze imię bardziej nam się podoba od pozostałych liter alfabetu!

Co mówi o nas mowa ciała?

Mowa ciała jest elementem komunikacji niewerbalnej, składa się na nią wiele elementów takich jak postawa, gesty, mimika, ruchy ciała i oczu oraz to, jak wykorzystujemy naszą przestrzeń (np. ile zajmujemy miejsca siedząc na krześle).

Podstawowym podziałem przyjmowanej postawy jest podział na postawę otwartą oraz zamkniętą. Pozycja otwarta charakteryzuje się otwartymi ramionami, ściągniętymi łopatkami do tyłu, prostą postawą, wysoko uniesioną głową, oraz prosto postawionymi nogami, w lekkim rozkroku. Przy takiej postawie zazwyczaj utrzymujemy kontakt wzrokowy z rozmówcą, jesteśmy uśmiechnięci i pogodni, ponieważ jest to pozycja promująca pewność siebie. Przyjmując taką postawę mówimy ciałem “jestem przyjazny i otwarty na rozmowę”. Postawa zamknięta natomiast charakteryzuje się potrzebą zasłonięcia swojego ciała na przykład poprzez skrzyżowanie rąk, objęcie samego siebie, zgarbienie i unikanie kontaktu wzrokowego. Taka postawa może być odebrana jako wroga lub lękliwa, nie zapraszamy nią do kontaktu z nami.

Na forach internetowych krąży wiele mitów na temat mowy ciała. Jednym z nich jest na przykład stwierdzenie, że kłamca częściej dotyka twarzy. Dotykanie nosa, czy częste dotykanie twarzy nie musi znaczyć o kłamstwie. Takie zachowanie może być powodowane chęcią zredukowania stresu, ukojenia siebie, lub próbą skupienia na wykonywanym zadaniu.

Problemy ze zrozumieniem norm społecznych u dzieci

Normy społeczne mogą być bardzo trudne do zrozumienia dla dziecka. Mogą wydawać się zbędne, dziwne lub trudne do wprowadzenia w życie. Jeśli dziecko ma problem ze zrozumieniem i zachowywaniem się zgodnie z normami społecznymi, co często ma miejsce w przypadku dzieci z Zespołem Aspergera, ADHD lub na spektrum autyzmu, pomocny może okazać się Trening Umiejętności Społecznych.  Dowiedz się czym jest trening umiejętności społecznych i komu pomoże.