Zastanawiałeś się kiedyś na ile może pozwolić sobie psycholog? Czy może wyjawić Twoje sekrety swoim znajomym przy piątkowej kolacji jako anegdotę? Co jeśli wpadniemy na siebie podczas przyjęcia – czy może powiedzieć, że jest moim psychologiem? Na te pytania odpowiadamy w poniższym artykule, który bazowaliśmy na Kodeksie Etycznym Psychologa zatwierdzonym przez Walne Zgromadzenie Delegatów Polskiego Towarzystwa Psychologicznego w dniu 2 grudnia 2018 r.

Poznanie podstawowych zasad Kodeksu Etycznego Psychologa może zminimalizować stres i lęk często odczuwany przed wizytą u psychoterapeuty. Oto kilka z nich:

• Podstawą etyki zawodowej psychologa jest dobro człowieka. Psychologa, tak jak w przypadku zawodów medycznych obowiązuje zasada primum non nocere, czyli po pierwsze nie szkodzić. Kieruje się założeniem, że jako osoba zajmująca pozycję ingerującą w funkcjonowanie człowieka, stawia dobro swojego odbiorcy na pierwszym miejscu. Oznacza to również odmówienie podjęcia terapii gdy psycholog ocenia, że konsekwencją przyjęcia pacjenta lub klienta może być potencjalne wyrządzenie szkody. Przyczynami odmówienia prowadzenia terapii mogą być niewystarczające wykwalifikowanie w danym zaburzeniu czy przyczyny osobiste psychologa – np. gdy nie może zachować obiektywności, ponieważ pacjent lub klient przypomina mu bliską osobę.

• Psycholog nie daje rad. Zgodnie z Kodeksem psycholog musi uszanować autonomię oraz prawo odbiorcy do własnego rozumienia tego, co jest dla niego najlepsze.

• Psycholog dąży do ciągłego rozwoju swoich kompetencji – dokształca się, aktualizuje wiedzę oraz jest w stanie określić zakres swoich umiejętności i kompetencji. Ponad to, psycholog zobowiązany jest do rozwijania swojej wrażliwości etycznej oraz zauważania różnic kulturowych i indywidualnych, które stanowią ważny czynnik w doborze pomocy zorientowanej na dobro odbiorcy.

• Jedną z najwyższych wartości w zawodzie psychologa jest prawda. W swojej praktyce kieruje się obiektywnością i bezstronnością, w związku z tym nie powinien podtrzymywać nierealnych wyobrażeń i oczekiwań odbiorcy wobec jego usług, za to przedstawiać prawdziwe informacje, które umożliwią odbiorcy ocenę, czy chce podjąć i kontynuować korzystanie z oferowanej pomocy.

• Psycholog nie podejmuje się terapii osób mu bliskich i nie wchodzi w relację romantyczną z odbiorcą. Zobowiązany jest utrzymywać relację profesjonalną.

Twoje prawa:

• Psycholog ma obowiązek szanować Twoją autonomię, a co za tym idzie wyznaczone przez Ciebie granice. Dobrym momentem na określenie swoich oczekiwań jest początek terapii, gdy zawierany jest kontrakt, w którym obie strony zgadzają się na razem ustalone zasady. Podczas jego zawierania psycholog jest zobowiązany przekazać Ci informacje na temat warunków i zasad współpracy, celów oraz tajemnicy zawodowej (o której piszemy niżej). Konkretyzowany jest zazwyczaj między pierwszym a trzecim spotkaniem oraz w razie potrzeby może być na bieżąco aktualizowany.

• Psycholog zobowiązany jest do postawy tolerancyjnej wobec Ciebie – “Psycholog nie dopuszcza do sytuacji, w których jego działania mogłyby cechować uprzedzenia i dyskryminacja, w szczególności w obszarach związanych z płcią, orientacją seksualną, wiekiem, narodowością, pochodzeniem etnicznym, religią, statusem społeczno–ekonomicznym czy stanem zdrowia odbiorcy. Dotyczy to zarówno rodzaju podejmowanych działań, sposobu ich wykonywania, jak i decyzji o podjęciu lub odmowie podjęcia działań psychologicznych.”

• Tajemnicą zawodową są objęte informacje uzyskane przez psychologa w trakcie terapii oraz sam fakt w niej uczestniczenia. Tajemnica zawodowa jest aktualna również po śmierci odbiorcy.

• Do uchylenia od tajemnicy zawodowej upoważnia poważne zagrożenie zdrowia i życia odbiorcy i innych ludzi lub gdy tak stanowią przepisy prawa powszechnego.

Wymienione wyżej punkty to tylko część kodeksu etycznego. Mamy nadzieję, że przybliżone przez nas prawa i obowiązki pozwolą Ci zmniejszyć lęk związany z wizytą u psychologa oraz zwiększą Twoje poczucie bezpieczeństwa na pierwszej wizycie. Pamiętaj, że psycholog jest po to, żeby Ci pomóc, a jak już wcześniej wspomnieliśmy, Twoje dobro powinien stawiać na pierwszym miejscu. Kodeks reguluje pracę psychologa niezależnie od metody prowadzonej przez niego terapii, takie same zasady obowiązują go w Terapii Par czy Terapii Rodzinnej. Wątpliwości pomoże rozwiać poznanie najbardziej popularnych mitów na temat psychoterapii (7 mitów na temat psychoterapii). W odpowiednim doborze terapeuty pomoże również zaznajomienie się z jej głównymi nurtami. Psychoterapeuci sięgają po różne metody pracy. (Psychoterapia – czy każda jest identyczna? Rodzaje psychoterapii).